Duurzame transitie
Duurzame transitie: een essentiële uitdaging voor vzw’s
De non-profitsector ondergaat een grote transformatie. Economische, digitale en ecologische transitie, duurzame activiteiten, participatief bestuur... Vzw’s moeten hun model herzien om zich aan te passen aan de vele uitdagingen van vandaag. Het gaat om een complexe evolutie en een duurzame aanpak vraagt om de versterking van de impact die uw vereniging heeft, zodat u haar toekomst op lange termijn verzekert.
Vzw’s zijn een drijvende kracht in onze samenleving: ze spelen dan ook een sleutelrol in de transitie naar een duurzamer model. Door de economische druk, klimaaturgentie en digitale revolutie zijn ze echter verplicht om zich aan te passen zodat ze hun missies kunnen voortzetten en inspelen op de nieuwe uitdagingen die onze samenleving met zich meebrengt.
Vzw’s zijn een drijvende kracht in onze samenleving: ze spelen dan ook een sleutelrol in de transitie naar een duurzamer model. Door de economische druk, klimaaturgentie en digitale revolutie zijn ze echter verplicht om zich aan te passen zodat ze hun missies kunnen voortzetten en inspelen op de nieuwe uitdagingen die onze samenleving met zich meebrengt.
Ecologische en klimatologische transitie
Ecologische en klimatologische transitie
- Verkleining van de koolstofvoetafdruk: invoering van duurzame praktijken (zachte mobiliteit, afvalvermindering, groene energie).
- Aanpassing aan nieuwe regelgeving: naleving van milieuwetten, met name voor gebouwen.
- Duurzame financiering: toegang tot subsidies en specifieke fondsen voor duurzame projecten.
Economische transitie
Economische transitie
- Diversificatie inzake financiering: minder afhankelijkheid van overheidssubsidies, zoeken naar particuliere of participatieve financiering (crowdfunding, mecenaat).
- Innovatieve bedrijfsmodellen: gedeelde middelen, circulaire economie, sociaal ondernemerschap.
- Aantrekkelijkheid en voortbestaan: een levensvatbaar model garanderen met behoud van sociale impact.
Digitale transitie
Digitale transitie
- Digitale transformatie: inzet van digitale tools, met name voor ledenbeheer en online fondsenwerving.
- Cyberbeveiliging en data privacy: naleving van de GDPR, data privacy.
- Bestrijding van de digitale kloof: inclusie van doelgroepen die ver van de digitale wereld afstaan, zoals oudere mensen of mensen in een kwetsbare situatie.
Maatschappelijke transitie en bestuur
Maatschappelijke transitie en bestuur
- Nieuwe bestuursvormen: meer participatieve structuren die rekening houden met stakeholders.
- Aantrekkelijkheid van vrijwilligerswerk: vrijwilligers aantrekken en behouden in een context waarin engagement verandert.
- Inclusie en diversiteit: praktijken invoeren die gelijkheid en inclusiviteit bevorderen.
In actie schieten en gaan voor een duurzame aanpak
Om hun toekomst veilig te stellen, moeten verenigingen innoveren en experimenteren met nieuwe benaderingen. Tegen 2030 zal in België economische steun voorbehouden zijn aan organisaties met een voorbeeldige sociale en ecologische aanpak. Het is dus hoog tijd om in actie te schieten!
Er bestaan veel best practices om een vzw op elk vlak duurzamer te maken. Maar waar te beginnen? En wie kan u begeleiden bij deze transitie?
Vijf tips om uw transitie in gang te zetten
Hierna volgen enkele concrete stappen om met uw vereniging te evolueren naar een duurzamere aanpak:
- Omring u met een geëngageerd team
Breng gevarieerde en gemotiveerde profielen samen. Hoe diverser uw team, hoe meer innoverende en aangepaste oplossingen u zal vinden. - Maak een stand van zaken op
Analyseer uw impact en analyseer uw CO2-uitstoot (energie, transport, digital, voeding, afvalbeheer, …). Denk ook aan de maatschappelijke impact en bestuurswijze. Er zijn nogal wat organisaties die u hierbij kunnen helpen.
“75% van de verenigingen in België heeft geen idee van zijn koolstofafdruk, maar 83% vindt het belangrijk stappen te ondernemen om die te beperken”, Barometer van de verenigingssector 2024 (enquêtes Ipsos)
- Definieer een duurzame strategie
Laat u inspireren door de Shifting Economy Strategie van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG) van de UN. Verken economische modellen zoals de circulaire economie. Begin met makkelijk en snel te implementeren acties. - Leg concrete doelstellingen vast
Bepaal meetbare indicatoren op het vlak van milieu, maatschappij en bestuur. Volg ze regelmatig op om uw vorderingen te evalueren. - Ga over tot actie en betrek uw team
Communiceer uw aanpak aan uw teamleden en partners. Organiseer events om erover te praten en installeer een ideeënbus om ieders betrokkenheid te bevorderen.
Er zijn heel wat oplossingen, maar het is essentieel dat u kiest voor diegene die passen bij de noden, activiteiten en capaciteit van uw vzw. Nu is het aan u!
“89% van de verenigingen heeft al maatregelen getroffen om hun werking of activiteit duurzamer te maken en dezelfde proportie verklaart extra maatregelen te zullen nemen de komende twaalf maanden” - Barometer van de verenigingssector 2024 (enquêtes Ipsos)
Praktische tools
Er zijn veel hulpmiddelen beschikbaar om u te helpen bij de overstap naar een duurzame aanpak. Of u nu in Vlaanderen, Brussel of Wallonië gevestigd bent, u kunt rekenen op tools zoals de duurzaamheidstest op hub.brussels, MOOC’s, praktische informatiefiches of Toolboxes. Raadpleeg ze gerust om u te helpen bij uw transitie!
“40% van de verenigingen is van oordeel financiële steun nodig te hebben om te investeren in maatregelen om hun koolstofafdruk te beperken” - Barometer van de verenigingssector 2024 (enquêtes Ipsos)
Maatschappelijk ondernemerschap, een drijvende kracht voor transformatie in Brussel
In Brussel zijn bijna 5.000 organisaties - verenigingen, sociale coöperaties, stichtingen en zorgkassen - actief in de sociale economie. Ze werken in een brede waaier van sectoren: dienstverlening aan personen, cultuur, duurzame voeding, bouw, huisvesting, onderwijs, enz.
De sociale economie is goed voor 12% van de werkgelegenheid in het Brussels Gewest en meer dan 20% van de netto jobcreatie in België. Het is een echte groeifactor voor duurzame economische en sociale transitie!
Naar een duurzame en gediversifieerde financiering voor vzw’s
De ecologische transitie is een Europese prioriteit: tegen 2050 moet de economie van de Europese Unie volledig koolstofvrij zijn. Dit heeft ook een impact op private financiering. Met de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) worden bedrijven en verenigingen aangemoedigd om een verslag te publiceren over hun duurzame praktijken, een belangrijke troef om de steun van banken te verkrijgen.
Vandaag ontvangt 82% van de verenigingen nog overheidsfinanciering. Maar politieke en wettelijke veranderingen verplichten vzw’s om hun bedrijfsmodel te herzien en hun voortbestaan te garanderen. Ongeacht hun omvang of sector, alle vzw’s kunnen deze overstap maken!
