Internationale Dag van de Democratie
Democratie en hoe ze heruitvinden
Nogal wat mensen in ons land hebben tegenwoordig het gevoel dat hun stem niet wordt gehoord: ze geloven niet meer in de doeltreffendheid van publieke actie. Het tanende vertrouwen in onze verkozenen en in onze democratische waarden is ondertussen een trieste werkelijkheid. Toch bestaan er initiatieven en organisaties die bijdragen tot de evolutie van België als verantwoorde rechtsstaat. Een kennismaking in de aanloop naar de Internationale Dag van de Democratie!
Welke uitdagingen dienen zich aan voor onze democratieën?
Burgers voelen zich niet meer echt vertegenwoordigd en verwerpen daardoor de politiek. Er zijn veel redenen voor deze democratische malaise: instellingen die niet meer kunnen volgen, groeiende sociale ongelijkheid, de klimaatcrisis, desinformatie en het gebrek aan een volwaardig migratiebeleid tonen allemaal het onvermogen om oplossingen te vinden.
Maar wat is dat, democratie?
Ter herinnering: het woord democratie komt van het Oudgriekse “demos” dat “volk” betekent en “kratos” dat “macht” of “kracht” betekent.
Als begrip verwijst democratie met andere woorden naar politieke stelsels waar het volk de macht uitoefent, hetzij rechtstreeks (via referendums), hetzij onrechtstreeks via vertegenwoordigers (verkozen volksvertegenwoordigers). In dat kader moeten er frequent en regelmatig verkiezingen worden gehouden op basis van algemeen stemrecht.
In een democratie moeten ook de belangrijkste vrijheden worden erkend: vrijheid van vereniging, vrijheid van meningsuiting en persvrijheid.
De relevantie van onze democratische modellen herbevestigen
In België zijn er veel organisaties die zich toeleggen op de ontwikkeling en evolutie van de democratie, het meest egalitaire politieke stelsel dat de mensenrechten respecteert. Ze zoeken naar manieren om de democratie vooruit te helpen en onze instellingen meer participatief en inclusief te maken:
- Democratic Society is een vereniging die wil bouwen aan een democratie die werkt voor iedereen: een systeem waarin burgers en instellingen willen en kunnen samenwerken en daar ook in slagen.
- European Youth Forum is een onafhankelijk, democratisch platform dat de participatie van jongeren in de beslissingsprocessen wil versterken. Het zet zich ook in voor gelijke rechten en kansen van jongeren in Europa.
- EED is een onafhankelijke organisatie die zich inzet voor de bevordering van democratie, mensenrechten en fundamentele vrijheden in landen aan de grenzen van de Europese Unie (Oost-Europa, Midden-Oosten en Noord-Afrika). De organisatie biedt financiële steun, onder andere aan projecten die buiten traditionele hulpprogramma’s vallen en legt de focus op democratische transitie.
- Journalismfund Europe is een onafhankelijke non-profitorganisatie die in 1998 opgericht werd door een aantal burgers. Ze wil diepgaande, grensoverschrijdende en onafhankelijke onderzoeksjournalistiek faciliteren om de democratie in Europa te bevorderen door donoren en journalisten met elkaar in contact te brengen, zonder de onafhankelijkheid van de journalisten in het gedrang te brengen.
- WeCitizens is een burgerobservatorium dat zichzelf omschrijft als de ‘testaankoop van de kiezer’ en de ‘wikipedia van de Belgische politiek’, maar ook als de ‘quality surveyor van het overheidsbeleid en instituut voor burgereducatie. De vereniging ontwikkelt originele tools, zoals de verkiezings-gps en PoliticiansOnline voor meer transparantie in de politiek.
Democratie verankeren
In het licht van de bedreigingen die onze democratische waarden boven het hoofd hangen, vindt de Koning Boudewijnstichting dat er dringend actie moet worden ondernomen.
Daarom riep ze in 2024 een Democratie-programma in het leven. Dat steunt op vijf pijlers: Burgereducatie, Burgermaatschappij, Technologie en Democratie, Mediaondersteuning en Leiderschapsontwikkeling. Het ontwikkelt projecten en ondersteunt organisaties in België en daarbuiten.
Wist u dat?
Het BELvue Museum is het centrum voor democratische vorming van de Koning Boudewijnstichting. Het ligt midden in Brussel en is een ontmoetingsplaats waar bezoekers de geschiedenis en democratie kunnen beleven. Doelstelling is om aldus kritisch denken te stimuleren; alle bezoekers van alle leeftijden komen ongetwijfeld aan hun trekken in de zeven zalen en de galerij met 200 Belgische voorwerpen.
Op because.eu vindt u een reeks verenigingen die zich inzetten voor de democratie.
