Toegankelijk onderwijs voor een betere toekomst

Onderwijs is een fundamenteel mensenrecht, een openbaar goed en een gedeelde verantwoordelijkheid. Op de Internationale Dag van het Onderwijs op 24 januari herinneren de Verenigde Naties eraan dat onderwijs veel meer betekent dan leren alleen: het is essentieel om te bouwen aan een eerlijke toekomst.

In 2025 staat de dag in het teken van “AI en onderwijs: behoud van autonomie in een geautomatiseerde wereld”: het is een oproep om na te denken over de rol van onderwijs in onze wereld die een technologische revolutie doormaakt. Hoe kan onderwijs individuen en gemeenschappen helpen om deze vooruitgang te begrijpen, te beïnvloeden en te beheersen?

Waar eindigt de mens en waar begint de machine in het tijdperk van AI? Met steeds geavanceerdere systemen vervagen de grenzen tussen menselijke intentie en geautomatiseerde handelingen. Dit gegeven brengt een cruciale vraag met zich mee: hoe kunnen we de rol van de mens beschermen en herdefiniëren in het licht van de technologische versnelling, terwijl we tegelijkertijd de impact ervan naar waarde schatten?

Het onderwijs transformeren betekent ook de onderwijsmethoden innoveren, de toegang tot onderwijs voor gemarginaliseerde bevolkingsgroepen vergroten en het systeem herbekijken om hedendaagse uitdagingen aan te gaan. De opleiding van geschoolde burgers draagt ook bij tot de opbouw van een eerlijkere en vreedzamere samenleving.

Een aantal organisaties in België stelt onderwijs centraal in hun prioriteiten, bijvoorbeeld:

• Fondation Bernheim steunt maatschappelijke spelers die de meest kwetsbare Brusselse jongeren begeleiden om een levensproject te ontwikkelen. De stichting organiseert ook Europese stages voor jonge Belgische universitairen om ze te initiëren in de werking van Europa.
• Light for the world. Meer dan 4,5 miljoen mensen in Sub-Sahara-Afrika hebben een vorm van vermijdbare blindheid. Amper 10% van de kinderen met een beperking gaat naar school. Light for the world probeert hier verandering in te brengen met inclusieve educatieprogramma’s en oogzorg ter plaatse.
• HadiHoti. Deze sociale start-up werd opgericht door vluchtelingen-studenten die op belemmeringen stuitten om toegang te krijgen tot onderwijs. De vereniging wil andere jongeren helpen deze hindernissen en maatschappelijke of financiële beperkingen te overwinnen.
• Leraars zonder grenzen. LzG gelooft in de kracht van onderwijs als hefboom tot ontplooiing. Elk kind, jongere en volwassene waar ook ter wereld heeft er recht op. Via samenwerking tussen leraars in Vlaanderen en leraars in landen en regio’s in ontwikkeling kan onderwijs in brede zin bijdragen tot een meer rechtvaardige wereld, steeds met respect voor eigenheid en cultuur voor alle partners in het Zuiden. 
• BEAD. BEAD staat voor 'Basic Education for African Development' en wil ontwikkeling bevorderen via toegankelijk en relevant onderwijs aan kinderen in kansarme gebieden in Zuidelijk Afrika, in samenwerking met lokale mensen en middelen om zo duurzaam mogelijk te werken.